హర్షద్ మెహతా స్కాం అనేది చాల పాతది ఇంకా అప్పటికి స్టాక్ మార్కెట్ పూర్తిగా ప్రజలకు అందుబాటులోకి రాలేదు.
అప్పటికి స్టాక్ ఎక్స్చేంజి లో సంస్కరణలు ప్రారంభము కాలేదు.
మెహతా చేసినది ఏమంటే, షేర్లను తాకట్టు పెట్టి బ్యాంకులలో డబ్బు తీసుకున్నాడు.
అప్పటికి షేర్లు కేవలం పేపర్ల పైన ఉండేవి ఇప్పటి మాదిరి డిజిటల్ ఫార్మ్ లో లేవు. అందువల్ల అయన కొన్ని రకాల షేర్లను వేల సంఖ్యంలో కొని వాటిని బ్యాంకులలో కుదువ పెట్టాడు.
అదే సమయంలో వాటికీ విలువ పెరగటానికి వాటి రేటు కృత్రిమంగా పెంచాడు.
మీకు ఉదాహరణగా చెప్తాను.
శ్రీనివాస్ లాప్టాప్ అనే కంపెనీ ఉందనుకోండి.
మెహతా దాని షేర్లను ప్రతి రోజు ఎక్కువ రేటుకు కొంటాడు.
ఒక వెయ్యి షేర్లు 10 రూపాయలకు, మర్నాడు వాటినే 20 రూపాయాలకు ఆలా.
ఒక నెలలో వాటిని 50 రూపాయల దాక తీసుకుని పోతాడు. అప్పటికి అయన దగ్గర శ్రీనివాస్ లాప్టాప్ అనే కంపెనీ షేర్లు ఒక 10000 ఉంటాయి.
వాటి విలువ 10000 X 50 = 5 ,౦౦,౦౦౦, అవుతుంది. ఇప్పుడు వాటిని బ్యాంకులో తాకట్టు పెట్టి 400000 తీసుకుని మరో షేర్లను ఇలాజె పరుగులు పెట్టిస్తాడు. ఇలాకొన్ని రోజులకు బ్యాంకులనుండి అయన తీసుకున్న అప్పు లక్షల్లో చేరి అయన మార్కెట్ లో నుండి విరామంచుకున్నప్పుడల్లా మార్కెట్ పడిపోవటం మొదలు పెట్టింది.
ఈ ఫిజికల్ షేర్లు కొన్ని డూప్లికేట్ అయ్యి బ్యాంకులో వున్నవి వున్నట్టే వుండి అవ్వే షేర్లు మెహతా ద్వారా అమ్మబడ్డాయి.
ఈ విషయాలు బయట పడేటప్పటికి చాల ఆలస్యం అయ్యి ఎప్పుడు కూలదామా అని వుండే మార్కెట్ ఒక్క సరిగా కుప్ప కూలి పోయింది.
నకిలీ షేర్ల కారణంగా బ్యాంకులు, ఇతర కొనుగోలుదారులు నష్ట పడ్డారు.
చాలా షేర్లు అసలు చలామణిలో లేవని తెలిసింది. అంటే శ్రీనివాస్ లాప్టాప్ అని కంపెనీనే లేదు వున్నా మూత పడింది. ఒక వేళా బతికే వున్నా దాని షేరు విలువ అర్థ రూపాయి కూడా ఉండదు. అటువంటి షేరులు 50 రూపాయలకు కొంటె కొన్న వాడి పరిస్థితి ఏమిటి, తాకట్టు పెట్టుకున్న బ్యాంకు పరిస్థితి ఏమిటి.
ఈ కుంభ కోణం తరువాత,
స్టాక్ ఎక్స్చేంజి,
కొన్ని షరతులు పెట్టింది.
ఏ షేరు కూడా ఒక రోజులో 20 % కంటే ఎక్కువ పెరగ కూడదు.
అన్ని షేర్లు డీమ్యాట్ అకౌంట్ ద్వారా నే లావాదేవీలు జరగాలి. అన్ని షేర్లను కాగితాల రూపంలో నుండి ఎలెక్ట్రానిక్ రూపంలోకి మార్చుకోవాలి.
బ్యాంకులు కూడా ఇటువంటి తాకట్టు విషయాలలో జాగ్రత్త పడాలి.
దీని తరువాత మార్కెట్ లో స్కాం లు తగ్గినాయి.
